Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
Historicus: boekenrecensent OVT/VPRO, Historische BoekenCast Historisch Nieuwsblad. Voorheen HDC/Vrije Universiteit Amsterdam. Lang commentator DiDD/EO. Schrijf op eigen website over alles wat me boeit: https://wimberkelaar.com/
Intrigerend: terwijl Jezus nu door radicaal rechtse cultuurchristenen als een strijder voor eigen taal en cultuur wordt voorgesteld, werd hij een eeuw geleden door notabene linkse vrijdenkers voorgesteld als een alternatieve vredestichter. Jezus: voor elk wat wils, in elke tijd.
December 6, 2025 at 2:18 PM
Intrigerend: terwijl Jezus nu door radicaal rechtse cultuurchristenen als een strijder voor eigen taal en cultuur wordt voorgesteld, werd hij een eeuw geleden door notabene linkse vrijdenkers voorgesteld als een alternatieve vredestichter. Jezus: voor elk wat wils, in elke tijd.
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
December 5, 2025 at 9:57 AM
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
Gezien: “Nuremberg”, over het proces tegen de nazi-kopstukken, waarbij de verhouding tussen psychiater Douglas M. Kelley en Hermann Göring, het belangrijkste aanwezige kopstuk bij het proces, in beeld werd gebracht. Niet alles was geloofwaardig, maar toch: een meeslepende film.
December 3, 2025 at 7:55 PM
Gezien: “Nuremberg”, over het proces tegen de nazi-kopstukken, waarbij de verhouding tussen psychiater Douglas M. Kelley en Hermann Göring, het belangrijkste aanwezige kopstuk bij het proces, in beeld werd gebracht. Niet alles was geloofwaardig, maar toch: een meeslepende film.
Alle acht afleveringen van “Fortuyn: onhollands” gezien. Indrukwekkende documentaire, maar wat ontbreekt is de bekering van Fortuyn van ultralinks marxist (promovendus van historicus Ger Harmsen) tot rechts criticus van de islam. Dick Pels schreef daarover een zeer goed boek.
December 2, 2025 at 9:47 AM
Alle acht afleveringen van “Fortuyn: onhollands” gezien. Indrukwekkende documentaire, maar wat ontbreekt is de bekering van Fortuyn van ultralinks marxist (promovendus van historicus Ger Harmsen) tot rechts criticus van de islam. Dick Pels schreef daarover een zeer goed boek.
Ach, Loes Stam (97) gestorven…Ze was sinds 2009 weduwe van Arthur Stam, die verscheidene studies over de geschiedenis van het communisme schreef. Dierbare herinneringen aan de “Zeister Tafelronde”, waarbij historici en psychiaters jarenlang bijeenkwamen met Loes als gastvrouw.
December 1, 2025 at 5:59 PM
Ach, Loes Stam (97) gestorven…Ze was sinds 2009 weduwe van Arthur Stam, die verscheidene studies over de geschiedenis van het communisme schreef. Dierbare herinneringen aan de “Zeister Tafelronde”, waarbij historici en psychiaters jarenlang bijeenkwamen met Loes als gastvrouw.
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
November 29, 2025 at 9:40 AM
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
Vorig jaar ontving Maarten 't Hart dan eindelijk de welverdiende P.C. Hooftprijs voor zijn werk. De man die vandaag zijn 81ste verjaardag viert is van alle literaire schrijvers misschien wel de echte volksschrijver. Je ziet (delen van) zijn werk bij menigeen in de kast staan.
November 25, 2025 at 9:49 AM
Vorig jaar ontving Maarten 't Hart dan eindelijk de welverdiende P.C. Hooftprijs voor zijn werk. De man die vandaag zijn 81ste verjaardag viert is van alle literaire schrijvers misschien wel de echte volksschrijver. Je ziet (delen van) zijn werk bij menigeen in de kast staan.
Op deze datum in 2006 stierf voormalig Russisch geheim agent Alexandr Litvinenko in Londen na vergiftiging door de geheime dienst FSB. Met de moord keerde het Poetin-regime terug tot de stalinistische gewoonte landgenoten in het buitenland te vermoorden. Nu vermoordt het regime burgers in Oekraïne.
November 23, 2025 at 10:41 AM
Op deze datum in 2006 stierf voormalig Russisch geheim agent Alexandr Litvinenko in Londen na vergiftiging door de geheime dienst FSB. Met de moord keerde het Poetin-regime terug tot de stalinistische gewoonte landgenoten in het buitenland te vermoorden. Nu vermoordt het regime burgers in Oekraïne.
Indringende documentaire op Canvas, getiteld “13 novembre: le choix de Sonia”, over de heldhaftige vrouw die de laffe islamitische moordenaars in Parijs (2015) aangaf toen ze voortvluchtig waren. Ze leeft nu nog altijd ondergedoken, bang voor sympathisanten van deze schoften.
November 17, 2025 at 8:54 PM
Indringende documentaire op Canvas, getiteld “13 novembre: le choix de Sonia”, over de heldhaftige vrouw die de laffe islamitische moordenaars in Parijs (2015) aangaf toen ze voortvluchtig waren. Ze leeft nu nog altijd ondergedoken, bang voor sympathisanten van deze schoften.
Een heldin (want dat was ze) uit de Tweede Wereldoorlog op haar sterfdag in herinnering: Gisela Söhnlein (1921-2021) redde, samen met o.m. Hetty Voûte, Joodse kinderen. Ze werden vanuit de Hollandsche Schouwburg gesmokkeld en door Söhnlein e.a. ondergebracht op onderduikadressen.
November 16, 2025 at 9:23 AM
Een heldin (want dat was ze) uit de Tweede Wereldoorlog op haar sterfdag in herinnering: Gisela Söhnlein (1921-2021) redde, samen met o.m. Hetty Voûte, Joodse kinderen. Ze werden vanuit de Hollandsche Schouwburg gesmokkeld en door Söhnlein e.a. ondergebracht op onderduikadressen.
Gisteren werd zijn eeneiige tweelingbroer, historicus Roy Medvedev, 100. Bioloog en dissident Zjores (1925-2018) bereikte die leeftijd niet en stierf op deze datum. Hij werd 93. Zjores werd gek verklaard in de Sovjet-Unie. Ik schreef dit eens over hem: wimberkelaar.com/2018/11/23/b...
November 15, 2025 at 7:34 AM
Gisteren werd zijn eeneiige tweelingbroer, historicus Roy Medvedev, 100. Bioloog en dissident Zjores (1925-2018) bereikte die leeftijd niet en stierf op deze datum. Hij werd 93. Zjores werd gek verklaard in de Sovjet-Unie. Ik schreef dit eens over hem: wimberkelaar.com/2018/11/23/b...
Vandaag is de Russische historicus Roy Medvedev (1925) 100 jaar geworden. Met zijn eeneiige tweelingbroer, de bioloog Zjores (1925-2018), schreef hij boeken over de misdaden van het stalinisme en de gevolgen daarvan. Alleen schreef hij “Let History judge”, zijn bekendste werk.
November 14, 2025 at 7:39 AM
Vandaag is de Russische historicus Roy Medvedev (1925) 100 jaar geworden. Met zijn eeneiige tweelingbroer, de bioloog Zjores (1925-2018), schreef hij boeken over de misdaden van het stalinisme en de gevolgen daarvan. Alleen schreef hij “Let History judge”, zijn bekendste werk.
In herinnering: geboortedag van het fenomeen Nico Scheepmaker (1930-1990), de journalist die over alles schreef: over voetbal en over Russische dissidenten even gemakkelijk als over populaire jongens- en meisjesnamen. Bestaan er nog journalisten met zo’n brede interesse?
November 13, 2025 at 7:36 AM
In herinnering: geboortedag van het fenomeen Nico Scheepmaker (1930-1990), de journalist die over alles schreef: over voetbal en over Russische dissidenten even gemakkelijk als over populaire jongens- en meisjesnamen. Bestaan er nog journalisten met zo’n brede interesse?
Ik heb nooit een boek gelezen van Lale Gül maar wat komt ze goed naar voren in de zondag uitgezonden documentaire. Een jonge vrouw, op zoek naar vrijheid, gehaat en bedreigd door orthodoxe moslims, gesteund door @femkehalsema.bsky.social (hulde!), zwaar beveiligd. Een sterk, eigenzinnig karakter.
November 11, 2025 at 6:06 PM
Ik heb nooit een boek gelezen van Lale Gül maar wat komt ze goed naar voren in de zondag uitgezonden documentaire. Een jonge vrouw, op zoek naar vrijheid, gehaat en bedreigd door orthodoxe moslims, gesteund door @femkehalsema.bsky.social (hulde!), zwaar beveiligd. Een sterk, eigenzinnig karakter.
Mooie fotografische herinnering (met dank aan @dewillemm.bsky.social) aan een aangenaam gesprek met germanist Ewout van der Knaap en niet minder met een geëngageerd publiek over Lion Feuchtwangers heruitgegeven roman Jud Süss (uit 1925) voor het Genootschap Nederland-Duitsland in Den Haag.
November 10, 2025 at 9:55 PM
Mooie fotografische herinnering (met dank aan @dewillemm.bsky.social) aan een aangenaam gesprek met germanist Ewout van der Knaap en niet minder met een geëngageerd publiek over Lion Feuchtwangers heruitgegeven roman Jud Süss (uit 1925) voor het Genootschap Nederland-Duitsland in Den Haag.
Een lichtpunt na de laatste Kamerverkiezingen waar kiezers deze politieke Had-je-me-maar negeerden: Wybren van Haga stopt als partijleider van BVNL. Wel zullen andere querulanten en opportunisten van deze club weer proberen de Kamer in te komen om de boel te verzieken en wachtgeld te verwerven.
November 9, 2025 at 5:32 PM
Een lichtpunt na de laatste Kamerverkiezingen waar kiezers deze politieke Had-je-me-maar negeerden: Wybren van Haga stopt als partijleider van BVNL. Wel zullen andere querulanten en opportunisten van deze club weer proberen de Kamer in te komen om de boel te verzieken en wachtgeld te verwerven.
Hoe aardig: oud-collega Dagmare Houniet, archiefmedewerkster bij bijzondere collecties van de universiteitsbibliotheek van de Vrije Universiteit, stuurt me deze foto, een prachtige herinnering aan de vriendschap met verzetsstrijdster Hebe Kohlbrugge (1914–2016). Kwam binnen bij het familiearchief.
November 6, 2025 at 3:59 PM
Hoe aardig: oud-collega Dagmare Houniet, archiefmedewerkster bij bijzondere collecties van de universiteitsbibliotheek van de Vrije Universiteit, stuurt me deze foto, een prachtige herinnering aan de vriendschap met verzetsstrijdster Hebe Kohlbrugge (1914–2016). Kwam binnen bij het familiearchief.
Na ruim 40 jaar sloot het befaamde antiquariaat Hinderickx en Winderickx de deuren. Een verlies voor de Domstad en voor het land der letteren. Ik kwam er (te) sporadisch maar de keren dat ik er was vond ik bijzonder. Een eer en genoegen daarover te schrijven in dit weemoedige boek👇
November 5, 2025 at 8:39 AM
Na ruim 40 jaar sloot het befaamde antiquariaat Hinderickx en Winderickx de deuren. Een verlies voor de Domstad en voor het land der letteren. Ik kwam er (te) sporadisch maar de keren dat ik er was vond ik bijzonder. Een eer en genoegen daarover te schrijven in dit weemoedige boek👇
Wat een weergaloos goed concert gaf Todd Rundgren gisteravond in Tivoli. Ik beschouw Rundgren als een van de grote genieën van de popmuziek: componist, multi-instrumentalist, producer en dus ook live geweldig op dreef met zijn enorm goede band.
November 3, 2025 at 10:32 AM
Wat een weergaloos goed concert gaf Todd Rundgren gisteravond in Tivoli. Ik beschouw Rundgren als een van de grote genieën van de popmuziek: componist, multi-instrumentalist, producer en dus ook live geweldig op dreef met zijn enorm goede band.
Morgenochtend bespreek ik bij @ovt-vpro.bsky.social 2 boeken en een podcast:
- Lion Feuchtwanger, Jud Süss, de historische roman uit 1925 die door de nazi’s werd misbruikt
- Jan Blokker jr., Mannetje van de krant. Biografie van journalist Jan Blokker
- De indringende podcast De stilte van Sobibor
- Lion Feuchtwanger, Jud Süss, de historische roman uit 1925 die door de nazi’s werd misbruikt
- Jan Blokker jr., Mannetje van de krant. Biografie van journalist Jan Blokker
- De indringende podcast De stilte van Sobibor
November 1, 2025 at 11:45 AM
Morgenochtend bespreek ik bij @ovt-vpro.bsky.social 2 boeken en een podcast:
- Lion Feuchtwanger, Jud Süss, de historische roman uit 1925 die door de nazi’s werd misbruikt
- Jan Blokker jr., Mannetje van de krant. Biografie van journalist Jan Blokker
- De indringende podcast De stilte van Sobibor
- Lion Feuchtwanger, Jud Süss, de historische roman uit 1925 die door de nazi’s werd misbruikt
- Jan Blokker jr., Mannetje van de krant. Biografie van journalist Jan Blokker
- De indringende podcast De stilte van Sobibor
Je kunt reacties van critici en de Poetin-aanhang al voorspellen maar na het zien van de indringende documentaire “Facing War”, waarin ex-secretaris-generaal Jens Stoltenberg wordt gevolgd, ben ik er temeer van overtuigd dat de NAVO een hoogst noodzakelijk bondgenootschap is.
October 31, 2025 at 9:54 PM
Je kunt reacties van critici en de Poetin-aanhang al voorspellen maar na het zien van de indringende documentaire “Facing War”, waarin ex-secretaris-generaal Jens Stoltenberg wordt gevolgd, ben ik er temeer van overtuigd dat de NAVO een hoogst noodzakelijk bondgenootschap is.
Het gewone leven gaat ook op verkiezingsdag door: vanochtend opname van de ‘Historische BoekenCast’. Ik bespreek ditmaal de magnifieke klassieker “Parijs 1919” van Margaret MacMillan, over de Vrede van Versailles en de gevolgen ervan voor de wereld. Belangrijke geschiedenis.
October 29, 2025 at 7:31 AM
Het gewone leven gaat ook op verkiezingsdag door: vanochtend opname van de ‘Historische BoekenCast’. Ik bespreek ditmaal de magnifieke klassieker “Parijs 1919” van Margaret MacMillan, over de Vrede van Versailles en de gevolgen ervan voor de wereld. Belangrijke geschiedenis.
Sommige journalisten en politici, Wilders voorop, doen het voorkomen alsof de belangen van “het volk” morgen op het spel staan. Maar “het volk” en “de algemene volkswil” bestaan niet in een open samenleving. Die termen rieken naar het beruchte begrip “gesundes Volksempfinden”.
October 28, 2025 at 7:49 AM
Sommige journalisten en politici, Wilders voorop, doen het voorkomen alsof de belangen van “het volk” morgen op het spel staan. Maar “het volk” en “de algemene volkswil” bestaan niet in een open samenleving. Die termen rieken naar het beruchte begrip “gesundes Volksempfinden”.
Zijn boek is ook in het Nederlands vertaald, onder de titel “Nazi-dokters”. Ik herlees het in voorbereiding op het gesprek over Josef Mengele morgen bij OVT naar aanleiding van de film “Das verschwinden des Josef Mengele”.
October 18, 2025 at 7:43 AM
Zijn boek is ook in het Nederlands vertaald, onder de titel “Nazi-dokters”. Ik herlees het in voorbereiding op het gesprek over Josef Mengele morgen bij OVT naar aanleiding van de film “Das verschwinden des Josef Mengele”.
Zijn dood werd nauwelijks opgemerkt in Nederland maar in zijn eigen land de Verenigde Staten des te meer: op 4 september is de psychiater Robert Jay Lifton (99) gestorven. Hij was vooral bekend door zijn boek “The Nazi-doctors. Medical Killing and the psychology of genocide”.
October 18, 2025 at 7:43 AM
Zijn dood werd nauwelijks opgemerkt in Nederland maar in zijn eigen land de Verenigde Staten des te meer: op 4 september is de psychiater Robert Jay Lifton (99) gestorven. Hij was vooral bekend door zijn boek “The Nazi-doctors. Medical Killing and the psychology of genocide”.