Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
Historicus: boekenrecensent OVT/VPRO, Historische BoekenCast Historisch Nieuwsblad. Voorheen HDC/Vrije Universiteit Amsterdam. Lang commentator DiDD/EO. Schrijf op eigen website over alles wat me boeit: https://wimberkelaar.com/
Pinned
Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
· Mar 19
Er zijn historici van wie je alles wilt hebben. Alan Bullock (1914-2004) is zo iemand voor mij. De bekende Hitler-biograaf, die de “Führer” ook met Stalin zou vergelijken, gaf verscheidene overzichtswerken over de 20ste eeuw uit. De Duitse vertaling had ik al, nu ook het origineel.
Voor wie het interesseert en niet in de gelegenheid was mijn boekbespreking vanochtend voor @ovt-vpro.bsky.social te beluisteren: www.nporadio1.nl/fragmenten/o...
Recensies van Wim Berkelaar
Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar. Hij bespreekt twee boe...
www.nporadio1.nl
December 7, 2025 at 11:44 AM
Voor wie het interesseert en niet in de gelegenheid was mijn boekbespreking vanochtend voor @ovt-vpro.bsky.social te beluisteren: www.nporadio1.nl/fragmenten/o...
Vanochtend, ergens tussen 10 en 11 uur👇
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
December 7, 2025 at 7:44 AM
Vanochtend, ergens tussen 10 en 11 uur👇
Intrigerend: terwijl Jezus nu door radicaal rechtse cultuurchristenen als een strijder voor eigen taal en cultuur wordt voorgesteld, werd hij een eeuw geleden door notabene linkse vrijdenkers voorgesteld als een alternatieve vredestichter. Jezus: voor elk wat wils, in elke tijd.
December 6, 2025 at 2:18 PM
Intrigerend: terwijl Jezus nu door radicaal rechtse cultuurchristenen als een strijder voor eigen taal en cultuur wordt voorgesteld, werd hij een eeuw geleden door notabene linkse vrijdenkers voorgesteld als een alternatieve vredestichter. Jezus: voor elk wat wils, in elke tijd.
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
December 5, 2025 at 9:57 AM
Komende zondag bespreek ik voor @ovt-vpro.bsky.social twee boeken en een tentoonstelling:
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
- Aart Aarsbergen, Het verdwijnen van de waarheid. De actualiteit van George Orwell
- Marianne Braun, Wilhelmina Drucker. Een vrouw in de oppositie
- Nederlands Mijnmuseum en Schachtgebouw Oranje Nassau 1
Reposted by Wim Berkelaar
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Driemaal Kafka's 100-jarige roman Het Proces in december - Kafka-kring
In 1925, een jaar na Kafka’s overlijden, verzorgde zijn beste vriend Max Brod de uitgave van Der Prozess. Kafka zette juist in zijn laatste wil dat het manuscript verbrand moest worden. In december or...
kafka-kring.nl
November 27, 2025 at 8:39 AM
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Zijn zoons, politicus Job en wetenschapshistoricus Floris, zijn inmiddels bekender maar hun vader, A.E. Cohen (1913-2004), mag er ook zijn. Geboortedag van deze historicus, na de oorlog verbonden aan het NIOD en nadien hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis:
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
Over historicus A.E. Cohen (1913-2004), zijn geestverwant Hans Blom en het genre biografie als verkapte autobiografie
Tussen 2000 en 2010 schreef ik op verzoek van mijn vrienden Willem Bouwman en Nelleke Vermeer, destijds verantwoordelijk voor de boekenbijlage, regelmatig artikelen en recensies voor het Nederlands…
wimberkelaar.com
December 4, 2025 at 9:41 AM
Zijn zoons, politicus Job en wetenschapshistoricus Floris, zijn inmiddels bekender maar hun vader, A.E. Cohen (1913-2004), mag er ook zijn. Geboortedag van deze historicus, na de oorlog verbonden aan het NIOD en nadien hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis:
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
wimberkelaar.com/2020/06/06/o...
Gezien: “Nuremberg”, over het proces tegen de nazi-kopstukken, waarbij de verhouding tussen psychiater Douglas M. Kelley en Hermann Göring, het belangrijkste aanwezige kopstuk bij het proces, in beeld werd gebracht. Niet alles was geloofwaardig, maar toch: een meeslepende film.
December 3, 2025 at 7:55 PM
Gezien: “Nuremberg”, over het proces tegen de nazi-kopstukken, waarbij de verhouding tussen psychiater Douglas M. Kelley en Hermann Göring, het belangrijkste aanwezige kopstuk bij het proces, in beeld werd gebracht. Niet alles was geloofwaardig, maar toch: een meeslepende film.
Het gaat Trump en zijn gezanten Witkoff en Kushner bij hun 'vredesvisites' aan Moskou helemaal niet om vrede, ook al denken sommige vredesapostelen van wel. Het gaat hen om zelfverrijking ten koste van Oekraïne. Ze hopen op nieuwe rijkdom via deals met de crimineel Poetin.
nos.nl/artikel/2592...
nos.nl/artikel/2592...
NAVO probeert te redden wat er te redden valt, nu de VS praat met Poetin
De westerse defensie-alliantie probeert de onderhandelingen tussen de VS en Rusland bij te sturen.
nos.nl
December 3, 2025 at 11:35 AM
Het gaat Trump en zijn gezanten Witkoff en Kushner bij hun 'vredesvisites' aan Moskou helemaal niet om vrede, ook al denken sommige vredesapostelen van wel. Het gaat hen om zelfverrijking ten koste van Oekraïne. Ze hopen op nieuwe rijkdom via deals met de crimineel Poetin.
nos.nl/artikel/2592...
nos.nl/artikel/2592...
Alle acht afleveringen van “Fortuyn: onhollands” gezien. Indrukwekkende documentaire, maar wat ontbreekt is de bekering van Fortuyn van ultralinks marxist (promovendus van historicus Ger Harmsen) tot rechts criticus van de islam. Dick Pels schreef daarover een zeer goed boek.
December 2, 2025 at 9:47 AM
Alle acht afleveringen van “Fortuyn: onhollands” gezien. Indrukwekkende documentaire, maar wat ontbreekt is de bekering van Fortuyn van ultralinks marxist (promovendus van historicus Ger Harmsen) tot rechts criticus van de islam. Dick Pels schreef daarover een zeer goed boek.
Ach, Loes Stam (97) gestorven…Ze was sinds 2009 weduwe van Arthur Stam, die verscheidene studies over de geschiedenis van het communisme schreef. Dierbare herinneringen aan de “Zeister Tafelronde”, waarbij historici en psychiaters jarenlang bijeenkwamen met Loes als gastvrouw.
December 1, 2025 at 5:59 PM
Ach, Loes Stam (97) gestorven…Ze was sinds 2009 weduwe van Arthur Stam, die verscheidene studies over de geschiedenis van het communisme schreef. Dierbare herinneringen aan de “Zeister Tafelronde”, waarbij historici en psychiaters jarenlang bijeenkwamen met Loes als gastvrouw.
Radicaal rechtse christenen beklemtonen sinds de komst van de islam de superioriteit van hun godsdienst. Ik beschouw al die concurrerende godsdiensten en hun aanspraken (Jodendom, christendom, islam) juist als een pleidooi voor de actualiteit van atheïsme: wimberkelaar.com/2015/02/13/d...
Naar aanleiding van ‘Nashville’: de actualiteit van het atheïsme
Het blijft, in al zijn eenvoud, een prachtige uitspraak: ‘Alle spreken van Boven komt van beneden, ook de uitspraak dat iets van Boven komt’. De uitspraak werd in 1974 gemunt door theol…
wimberkelaar.com
November 30, 2025 at 10:07 AM
Radicaal rechtse christenen beklemtonen sinds de komst van de islam de superioriteit van hun godsdienst. Ik beschouw al die concurrerende godsdiensten en hun aanspraken (Jodendom, christendom, islam) juist als een pleidooi voor de actualiteit van atheïsme: wimberkelaar.com/2015/02/13/d...
In het Reformatorisch Dagblad een verslag van een bijeenkomst van conservatieve christenen die de dreigende ondergang van onze cultuur prediken in de trant van Charlie Kirk. Godsdienstmisbruik bij uitstek: de figuur Jezus voor het eigen karretje gespannen: www.rd.nl/artikel/1129...
Opiniemaker Wierd Duk: Bevindelijken hebben buiten eigen kring veel bondgenoten
„Christenen hebben veel ideologische medestanders. Daar moeten ze verbonden mee sluiten”, stelde de rechtse opiniemaker Wierd Duk vrijdagavond in Gouda.
www.rd.nl
November 29, 2025 at 10:24 AM
In het Reformatorisch Dagblad een verslag van een bijeenkomst van conservatieve christenen die de dreigende ondergang van onze cultuur prediken in de trant van Charlie Kirk. Godsdienstmisbruik bij uitstek: de figuur Jezus voor het eigen karretje gespannen: www.rd.nl/artikel/1129...
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
November 29, 2025 at 9:40 AM
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
Goed bedoeld interview met deze vrouw, die een “Academie voor Zielsleiderschap” heeft opgericht👇Zij - en velen met haar - willen empathische leiders. Als gezegd, goed bedoeld, maar mijn anarchisme speelt op bij al dat gepraat over leiders: ni maîtres!: www.volkskrant.nl/binnenland/s...
‘Status en machtspositie moeten als eersten het raam uit’
Breng leiders in contact met hun mens-zijn, dan verdwijnen hun angsten en ambities naar de achtergrond, is de overtuiging van Monica Bakker. Een ervaring met uitsluiting leerde haar hoe belangrijk het...
www.volkskrant.nl
November 28, 2025 at 4:17 PM
Goed bedoeld interview met deze vrouw, die een “Academie voor Zielsleiderschap” heeft opgericht👇Zij - en velen met haar - willen empathische leiders. Als gezegd, goed bedoeld, maar mijn anarchisme speelt op bij al dat gepraat over leiders: ni maîtres!: www.volkskrant.nl/binnenland/s...
“Terwijl veel oude democratieën de moed opgeven en overhellen naar populistische leiders die macht boven recht stellen, is het opwindend om de groeipijnen van een jonge, stoutmoedige democratie van nabij mee te maken.” Uitstekende beschouwing over Oekraïne: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Opinie: Terwijl Nederlanders futloze democraten zijn, heerst in Oekraïne de geest van verzet
Het zogenaamde vredesplan van Trump is een bitter dictaat, en komt neer op Oekraïense capitulatie. Een of twee reizen naar het front is genoeg om te weten dat slavernij erfelijk is en vrijheid elke ge...
www.volkskrant.nl
November 28, 2025 at 8:26 AM
“Terwijl veel oude democratieën de moed opgeven en overhellen naar populistische leiders die macht boven recht stellen, is het opwindend om de groeipijnen van een jonge, stoutmoedige democratie van nabij mee te maken.” Uitstekende beschouwing over Oekraïne: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Driemaal Kafka's 100-jarige roman Het Proces in december - Kafka-kring
In 1925, een jaar na Kafka’s overlijden, verzorgde zijn beste vriend Max Brod de uitgave van Der Prozess. Kafka zette juist in zijn laatste wil dat het manuscript verbrand moest worden. In december or...
kafka-kring.nl
November 27, 2025 at 8:39 AM
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Vorig jaar ontving Maarten 't Hart dan eindelijk de welverdiende P.C. Hooftprijs voor zijn werk. De man die vandaag zijn 81ste verjaardag viert is van alle literaire schrijvers misschien wel de echte volksschrijver. Je ziet (delen van) zijn werk bij menigeen in de kast staan.
November 25, 2025 at 9:49 AM
Vorig jaar ontving Maarten 't Hart dan eindelijk de welverdiende P.C. Hooftprijs voor zijn werk. De man die vandaag zijn 81ste verjaardag viert is van alle literaire schrijvers misschien wel de echte volksschrijver. Je ziet (delen van) zijn werk bij menigeen in de kast staan.
Hij bepaalt na een kwart eeuw criminaliteit en oorlogsmisdaden nog altijd Rusland en (mede) de wereldpolitiek. Verscheidene landgenoten brengen nog steeds begrip en zelfs sympathie voor hem op. Daarom hier nog maar eens: een portret van de schurk Vladimir Poetin: wimberkelaar.com/2022/04/10/d...
De “gedaanteverwisseling” (?) van Vladimir Poetin
Onlangs maakte de Amerikaanse journalist Robert Kaplan een behartenswaardige opmerking in een interview in de Volkskrant. Hij trok een vergelijking tussen Hitler en Poetin. Niet zo vreemd als het l…
wimberkelaar.com
November 24, 2025 at 9:35 AM
Hij bepaalt na een kwart eeuw criminaliteit en oorlogsmisdaden nog altijd Rusland en (mede) de wereldpolitiek. Verscheidene landgenoten brengen nog steeds begrip en zelfs sympathie voor hem op. Daarom hier nog maar eens: een portret van de schurk Vladimir Poetin: wimberkelaar.com/2022/04/10/d...
Op deze datum in 2006 stierf voormalig Russisch geheim agent Alexandr Litvinenko in Londen na vergiftiging door de geheime dienst FSB. Met de moord keerde het Poetin-regime terug tot de stalinistische gewoonte landgenoten in het buitenland te vermoorden. Nu vermoordt het regime burgers in Oekraïne.
November 23, 2025 at 10:41 AM
Op deze datum in 2006 stierf voormalig Russisch geheim agent Alexandr Litvinenko in Londen na vergiftiging door de geheime dienst FSB. Met de moord keerde het Poetin-regime terug tot de stalinistische gewoonte landgenoten in het buitenland te vermoorden. Nu vermoordt het regime burgers in Oekraïne.
In herinnering: sterfdag van Svetlana Alliloejeva (1926-2011), beter bekend als de dochter van Stalin. Ze leefde haar hele leven in de schaduw van haar grillige vader, wiens lieveling ze was. Ik las haar memoires en biografie en schreef dit over haar: wimberkelaar.com/2020/11/22/s...
Svetlana Alliloejeva, of de levenslange strijd van de dochter van Stalin om aan diens lange schaduw te ontsnappen
Hoe is het om kind van een dictator te zijn en nog wel van een dictator van het gruwelijke formaat als Jozef Stalin? Ik had daar eigenlijk nooit goed over nagedacht tot ik deze zomer de memoires va…
wimberkelaar.com
November 22, 2025 at 11:04 AM
In herinnering: sterfdag van Svetlana Alliloejeva (1926-2011), beter bekend als de dochter van Stalin. Ze leefde haar hele leven in de schaduw van haar grillige vader, wiens lieveling ze was. Ik las haar memoires en biografie en schreef dit over haar: wimberkelaar.com/2020/11/22/s...
21 november: geboortedatum van Voltaire (1694-1778), een van de onsterfelijken van deze wereld die zovelen inspireerde. Onder meer de Amsterdamse historicus Philip de Vries (1921-2001) die een mooie biografie over Voltaire schreef. Over De Vries’ bewondering: wimberkelaar.com/2020/07/24/v...
Voltaire als voorbeeld: de vergeten historicus Philip de Vries (1921-2001), misverstaan door geestverwant Pieter Geyl
‘Niemand heeft ooit enig aspect van de geschiedenis van Frankrijk in de 18e eeuw kunnen behandelen zonder Voltaire te noemen. Een geschiedenis van de Europese beschaving van die tijd, waarin geen a…
wimberkelaar.com
November 21, 2025 at 11:20 AM
21 november: geboortedatum van Voltaire (1694-1778), een van de onsterfelijken van deze wereld die zovelen inspireerde. Onder meer de Amsterdamse historicus Philip de Vries (1921-2001) die een mooie biografie over Voltaire schreef. Over De Vries’ bewondering: wimberkelaar.com/2020/07/24/v...
Indrukwekkend interview met Noraly Beyer, werkzaam voor de Surinaamse televisie ten tijde van de coup in 1980 en de decembermoorden twee jaar later. Hoe Bouterse en zijn medemilitairen het land in de afgrond stortten. De dictatuur nog nooit zo goed beschreven: www.volkskrant.nl/buitenland/n...
Noraly Beyer (79) ondervond aan den lijve hoe Suriname na de onafhankelijkheid totaal ontspoorde
Vijftig jaar geleden werd Suriname onafhankelijk. Noraly Beyer beleefde er de jaren van hoop en de jaren van donkerte. ‘Ik was nog zó gewaarschuwd: eerst pakken ze de intellectuelen.’
www.volkskrant.nl
November 21, 2025 at 9:20 AM
Indrukwekkend interview met Noraly Beyer, werkzaam voor de Surinaamse televisie ten tijde van de coup in 1980 en de decembermoorden twee jaar later. Hoe Bouterse en zijn medemilitairen het land in de afgrond stortten. De dictatuur nog nooit zo goed beschreven: www.volkskrant.nl/buitenland/n...
De schoften Poetin en Trump hebben elkaar over Oekraïne weer gevonden, zoals te verwachten. De 2 potentaten zetten het land met de rug tegen de muur en willen dat het zich de facto overgeeft aan het Russische moordenaarsregime. Onacceptabel voor Oekraïne: eenvandaag.avrotros.nl/artikelen/wa...
Wat het vredesplan van Amerika en Rusland betekent voor Oekraïne: 'Niet acceptabel voor samenleving'
Komt er eindelijk vrede in Oekraïne? Amerika en Rusland zouden wekenlang in het geheim aan een 28-punten vredesplan hebben gewerkt zonder inspraak van Oekraï...
eenvandaag.avrotros.nl
November 20, 2025 at 6:26 PM
De schoften Poetin en Trump hebben elkaar over Oekraïne weer gevonden, zoals te verwachten. De 2 potentaten zetten het land met de rug tegen de muur en willen dat het zich de facto overgeeft aan het Russische moordenaarsregime. Onacceptabel voor Oekraïne: eenvandaag.avrotros.nl/artikelen/wa...
In herinnering: 80 jaar geleden begon op deze datum het Proces van Neurenberg. Al was het proces niet feilloos (de rechtsprekende Sovjet-Unie hoorde eigenlijk zelf in de beklaagdenbank thuis), het blijft een monument van rechtspraak. Ik schreef er dit eens over: wimberkelaar.com/2022/07/18/h...
Het proces van Neurenberg: ‘een tribunaal van overwinnaars’ of een menselijke, soms al te menselijke poging recht te spreken?
Enige tijd terug verbleef ik met een klein gezelschap van (merendeels) geografen in de Duitse stad Neurenberg en omgeving. Voor die gelegenheid verdiepte ik me weer in het Proces van Neurenberg (19…
wimberkelaar.com
November 20, 2025 at 8:48 AM
In herinnering: 80 jaar geleden begon op deze datum het Proces van Neurenberg. Al was het proces niet feilloos (de rechtsprekende Sovjet-Unie hoorde eigenlijk zelf in de beklaagdenbank thuis), het blijft een monument van rechtspraak. Ik schreef er dit eens over: wimberkelaar.com/2022/07/18/h...
Ach, theoloog en socioloog Herman Noordegraaf (1951-2025) gestorven. Eminent kenner van het christensocialisme en gepromoveerd op leven en werk van christen-anarchist Bart de Ligt (1883-1938). Een uiterst beminnelijk en integer man, hier mooi herdacht👇: ditistwee.nl/nieuws/24026...
‘Meest geleerde man van Schiedam’ en oud-raadslid Herman Noordegraaf (74) overleden
De Schiedamse schrijver, oud-gemeenteraadslid en hoogleraar Herman Noordegraaf is op 74-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt de familie aan Twee. Noordegraaf zat in de gemeenteraad van Schie...
ditistwee.nl
November 19, 2025 at 3:54 PM
Ach, theoloog en socioloog Herman Noordegraaf (1951-2025) gestorven. Eminent kenner van het christensocialisme en gepromoveerd op leven en werk van christen-anarchist Bart de Ligt (1883-1938). Een uiterst beminnelijk en integer man, hier mooi herdacht👇: ditistwee.nl/nieuws/24026...