Lightnews — Scholar-powered news

Historici vertellen

@historicivertellen.bsky.social

3.2K followers 520 following 3.3K posts

Hier lees je verhalen van historici over hun onderzoek. Dit is een wisselaccount. Dus steeds een nieuwe historicus en nieuw onderwerp! Deze week: @johnexalto.bsky.social Ook posten? Stuur een berichtje naar: @annepetterson.bsky.social

Posts Media Videos Starter Packs

Pinned

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

Hallo! Mijn naam is John Exalto en ik zal deze week op dit account berichten. Ik werk als historicus bij de afdeling Pedagogische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen @rug-gmw.bsky.social, maar mijn berichten komen deze week uit Praag.

2 44

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

Een groot deel van de 'Pragers' woont in deze flats, die ooit grijs en grauw waren, maar na de val van het communisme kleur hebben gekregen.

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

Intussen worden in de buitenwijken van Praag, met de typerende communistische flats uit de jaren zeventig de eerste tekenen van de herfst zichtbaar.

1 8

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

De Nederlandse vertaler was een Boheemse vluchteling, Jan Gajus, die in Groningen studeerde en docent werd aan de Latijnse School in Kampen en later in Deventer. Met zijn vertaling wilde hij in de Nederlanden aandacht vragen voor het lot van de vluchtelingen, voor wie her en der werd gecollecteerd.

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

De tekst zelf is een moeilijk te doorgronden dialoog tussen de Stem van de Bazuin en de Stem van de Verstrooiden, waarin ook allerlei millenialistische motieven doorheen spreken.

1 3

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

Comenius wakkerde die hoop aan; Gustav Adolf als Leeuw van het Noorden was al door de oudtestamentische profeet voorzegd. Comenius hoopte verder dat de ‘winterkoning Frederik van de Palts weer terug zou keren naar Praag.

1 1

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

De Basuyne verscheen op een keerpunt in de Dertigjarige Oorlog. De Zweedse koning Gustav II bond de strijd met de Habsburgers aan, waarop bij de Boheemse vluchtelingen, sinds 1620 van huis en haard verdreven, hoop ontvlamde op terugkeer.

1 3

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

De spelling is merkwaardig genoeg ook aan de twintigste-eeuwse normen aangepast. De Vlaamse filoloog Roland Willemyns heeft deze editie bezorgd, en was destijds al geen voorstander van dit uitgangspunt. Tijd dus voor een nieuwe, drietalige editie (NL, CZ, ENG).

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

Comenius’ Basuyne is alleen in een Nederlandse vertaling overgeleverd. Er is slechts één exemplaar van bekend, dat bewaard wordt in de Bibliotheca Thysiana in Leiden. Het is eerder uitgegeven in Comenius’ Operia Omnia, maar deze editie bevat nogal wat fouten.

1 2

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 8h

Tijdens het fellowshop houd ik me met twee zaken bezig: de uitgave van een nieuwe editie van Comenius’ Basuyne (1632) en onderzoek naar de transnationale herdenking van Comenius in de negentiende en twintigste eeuw.

1 7

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Hier in Tsjechië zijn op sommige universiteiten de scripties al afgeschaft en is men overgegaan op mondelinge verdediging. Toevallig tref ik hier op mijn kamer een passende titel aan, die laat zien dat we misschien wel teruggaan naar zeventiende-eeuwse praktijk.

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Belangrijk discussiepunt ook voor examencommissies is het gebruik van AI in eindwerken zoals scripties. Onze faculteit staat dit dit jaar voor het eerst toe, wat de nodige implicaties heeft. Leren studenten nog wel schrijven?

1 8

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Een fellowship elders is geweldig, maar onder reguliere Groningse besognes kom ik niet uit. Vanmiddag dus mijn voorzittersrol van de examencommissie weer waargenomen (met de nodige voorbereiding in de avonduren). Interessant is het maatwerk tussen wettelijke regels en individuele studenten.

1 8

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Dat klopt inderdaad! In 1991 financierde het Ministerie van OCW duizenden computers voor het basisonderwijs. Dit zogenaamde Comenius project werd mede gedragen door Philips. Het is een van de vele voorbeelden waarbij de naam van Comenius oneigenlijk werd gebruikt.

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Het Huis met de Hoofden in Amsterdam, waar Comenius en zijn patroon De Geer elkaar ontmoetten, is tegenwoordig ook een museale bestemming. Deze Embassy of the Free Mind organiseert dit najaar een tentoonstelling met bijzondere aandacht voor Comenius. embassyofthefreemind.com/en/

EMBASSY OF THE FREE MIND

De Embassy of the Free Mind is een ontmoetingsplaats waar wijsheid uit de hele wereld wordt verzameld, waar beelden en teksten de persoonlijke verhalen vertellen van vrijdenkers uit onze geschiedenis.

embassyofthefreemind.com

1 6

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Sindsdien hebben Tsjechië en Nederland een bijzondere band, die sinds de vroege twintigste eeuw op bilateraal niveau is vastgelegd. We danken er het Comenius Mausoleum aan, tegenwoordig is daar ook het Comenius Museum. comeniusmuseum.nl

Comenius Museum

Het Comenius Museum is gewijd aan het leven, het werk en de betekenis van de Tsjechische filosoof, theoloog en pedagoog Jan Amos Comenius (1592-1670). Het museum geeft tevens toegang tot het graf van ...

comeniusmuseum.nl

1 3

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

In 1656 vond hij een veilig onderkomen in Amsterdam, gesteund door Louis de Geer. Het was de meest productieve periode van zijn leven, tot hij in 1670 overleed en in de Waalse kerk in Naarden begraven werd.

1 2

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Na de Slag bij de Witte Berg 1620 kon de protestant Comenius niet langer in zijn thuisland blijven. Hij zat tot 1628 ondergedoken en zwierf vervolgens door Europa. Die vlucht maakte hem paradoxaal beroemd: protestantse vorsten en edelen vroegen hem het onderwijs te hervormen.

1 3

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 1d

Ze hebben me een werkplek gegeven waar hij voortdurend over mijn schouder meekijkt: Jan Amos Comenius (1592-1670). De Tsjechen beschouwen deze Moraviër als een van hun culturele erflaters, die veel betekend heeft voor het onderwijs, de filosofie en de theologie.

1 1 20

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

Ook was ze nauw betrokken bij de totstandkoming van de databank Early Modern Letters Online (emlo.bodleian.ox.ac.uk/home) waarin Comenius prominent aanwezig is.

Early Modern Letters Online : Home

We wish to advise that EMLO is experiencing intermittent technical issues at present. We apologize for any inconvenience caused.

emlo.bodleian.ox.ac.uk

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

De afdeling krijgt een bescheiden bedrag aan structurele subsidie, en bedruipt zichzelf verder door onderzoeksprojecten. Ze is daar heel succesvol in, en publiceert op hoog niveau, onder meer in het eigen tijdschrift Acta Comeniana.

1 5

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

Foto’s, scans en fotokopieën van alle mogelijke edities van Comenius’ werk zijn met veel zorg verzameld, over de grenzen van het IJzeren Gordijn heen, en staan hier als stille getuigen van het predigitale tijdperk.

1 3

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

In 1969 verscheen het eerste deel. Momenteel zijn er 21 banden verschenen, en het einddoel ligt ergens in de zestig. Kennelijk werkt het verslavend, want behalve de staf doen ook drie pensionado’s nog actief mee.

1 6

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

De afdeling Komeniologie (komeniologie.flu.cas.cz/en) is verantwoordelijk voor de uitgave van de wetenschappelijke editie van de Opera Omnia van Jan Amos Comenius (1592-1670), een van de belangrijkste geleerden uit de Tsjechische geschiedenis, die ook elders in Europa zijn sporen heeft nagelaten.

About us - Komeniologie - Filosofický ústav AV ČR

komeniologie.flu.cas.cz

1 1 10

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

Patočka schreef ook over Comenius, maar helaas alleen in het Tsjechisch. In de Tsjechische historiografie en filosofie worden zij ook regelmatig met elkaar vergeleken. Patočka vond in Comenius' werk inspiratie om zich tegen de communistische dictatuur te keren.

Historici vertellen @historicivertellen.bsky.social · 2d

Het torentje is het exclusieve domein van de filosofen. Hier zetelde jarenlang Ivan Havel (1938-2021), de broer van president Václav Havel. De filosofen danken hun faam met name aan Jan Patočka (1907-1977), medeoprichter van de mensenrechtenbeweging Charta77.

1 8