Kankan, Mandjana Djalakɔrɔ, kan kan fɔ Conakry, an bɛ kuma b’aw bolo jɛmukna kanunbagaw bɛɛ fo Laguinɛ marabolow kelen kelen kɔnɔ. Guinée, 10 tan dɔrɔn de tora ani desanburukalo tile 28 jamanaɲɛmaa kalata don cɛ. Kabi dɔgɔkun fila ni kɔ sisan. U cɛbɔ 9 bɛka jamana in fan bɛ k’u sennɔw ye ka jamanadenw lasɔn u ka baarabolodalenw ye…  O cɛbɔw yɛrɛ cema, donnatɛmɛnfanagaɲɛmɔgɔ General Mamadi DOUMBOUYA b’a ni muso kelen Makale CAMARA.

Etats-Unis jamana na, kunu jamanakuntigi Donald Trump ye latigɛ ta jamana 7 wɛrɛ kama, walasa k’u ka jamanadenw bali k’a don USA kɔnɔ.  O jamanaw cɛla Burkina-Faso, Mali ani Niger bɛ u cɛma. Donald Trump ko nin  latigɛ in kun ye ka USA lakana. Latigɛ kura in bi jamana 7 le kofɔ, u cɛla, 5 bi farafinna Gun kan n’o ye Burkina-Faso, Mali, Niger, Soudan du Sud ani Sierra leone. Latigɛ in bi nyɛsin fana Syrie ma, ani Palestinekaw.

Mali la yɔrɔ minna tajiko gɛlɛya bɛ sɔn ka segin jamana in kɔnɔ.  Nin jateminɛ in kɛra kɔsa in na de ka da kan rangjanw bɛ ka lakɔlɔsi ko kura taji ta yɔrɔw la.  Kasɔrɔ taji ko gɛlɛya in kun nɔgɔyara Novembre kalo laban la.  Kɔsa in na jamana marabagaw kun ye taji doni cakɛda tigiw wele k'u fo u ka cɛsiri ni u ka baara kɛlen la, walasa ka jamanadenw lafia taji ko la. Nka kabi karidɔn taji ta yɔrɔ falendo mɔgɔw la. 

O hukumu kɔnɔ, bi desanburukalo tile 17 ye don kɛrɛnkɛrɛnnen ye Sénégal. Nin don in sugandira jamanakuntigi Bassirou Diomaye Faye fɛ k'a kɛ tasibla don ye jamaden minnu bɛ jamana kɔkan ye, n' o ye "journée nationale de la diasporae ye.

An bɛ taga ɲɛ n'an ka laseliw ye France kɔgɔjikansɔrasiw ka kɛlɛkɛbato "Tonnerre" kan. An ka ciden kɛrɛnkɛrɛnnenw donna bato in kɔnɔ ka bɔ Mauritanie ka taga Cap-vert. U ka ɲɛfɔliw kɔ bato in yɛrɛ dilancogo n'a ka baaraw kan, Bi Sory IBRAHIM bɛ kuma "Tonnere" kɔgɔjikansɔrasiw ni Farafinna Golfe de Guinée jamanaw ka baaraɲɔgɔnyaw de kan lakana sabatili la kɔgɔji sanfɛ. O baaraɲɔgɔnya in bɛ ka kɛ Yaoundé bɛnkan hukumu de kɔnɔ. O ye bɛnkan ye walasa ka tɛgɛdiɲɔgɔnma kɔnɔ ka se kɔgɔjikan walejuguw kɛlɛ.

Benin, mɔgɔ 30 ɲɔgɔn bilara ka taa kaso la kunu. U jalakilen don desanburukalo tile 7 fangadafiri ŋaniyawale in ko la. U fanba ye sɔrasiw ye, u tɛmɛna jiginna kiritigɛla ɲɛma ntɛnɛdon Cotonou, ka sɔrɔ k'u bila ka taa kaso la.

COP 16 lajɛrɛba kuncɛra dɔgɔkun tɛmɛnen nga latigɛ jɔnjɔn fosi de ma ta o senfɛ ja kelɛli kosɔn. Ja kɔlɔlɔ ye mun ye dugukolo ma? Baba WATTARA b'o jabi an ye.

Sénégal, Kedougou Zandaramunw' y'a lase k'u ye lakana-baaraw dɔw waleya desanburukalo tile 8 n'a tile 13 cɛ Bembou Kédougou mara la. U ka fɔla, k'u y'u tigɛ da mɔgɔ 700 ɲɔgɔn kan , olu minnu cɛma, kɔkan jamanaden 400 ɲɔgɔn. Fanga k'u ye dogo-dogo sanu-bɔ-yɔrɔ 14 datugu.

Mali la, olu n'a to kaso la fɔlɔ yani u ka kiri wɛrɛ cɛ. Hakilila fɔla, Youssouf Bathily "Ras Bath" ani Rokiatou Doumbia n'u b'a weele Tata Rose. Cour d'appel kiriso de ye nin latigɛ ta kunu. Ko kiri wɛrɛ ka boloda.

An ka bi mɔgɔ weelelen ye Housseini Amion Guindo de ye, politikimɔgɔ don wa Mali minisiri kɔrɔ ani wasaden kɔrɔ don. Donnatɛmɛfanga marabagaw ka taabolo tɛ Housseini Amion Guindo fɛla, o kama a be kɔrɔfɔli caman ɲɛsin u ma. Nin y'a tile damadɔ ye  a y'a yira ko a ka dɛmɛ bɛ "Coalition de forces pour la république, CFR" jɛkulu ye. O ye fangasinakulu kura dɔ ye min ɲɛmɔgɔba dɔ ye Imam Mahmoud Dicko ye.

O jalakilen don k’u sen bɛ fangadafiriwale laɲini de la min kɛra desanburukalo tile 7 tɛmɛnen jamana in kɔnɔ. U jirala CRIET kiriso kɛrɛnkɛrɛnnen ani jiginnakiritigɛla de la kunu ntɛnɛ Cotonou. O sɔrɔla k’u bila ka taga kaso la. Halisa fangadafiri laɲinikɛla ninnu caama bolilen don i n'a fɔ u ka ɲɛma lieutenant-colonel Pascal Tigri. Lɛɛrɛ caama kiri kɔ , mɔgɔ 31 ninnu b’u ka su fɔlɔ si kaso la bi tarata.

Tile fila kɛlɛlalɔbɛnkan kumaɲɔgɔnyaw kuncɛra kunu Berlin Allemagne faaba kɔnɔ Ukraine jamanakuntigi ni Etats-Unis ka sɔrɔnalidonbagaw cɛ. Etats-Unis ye layidu taa ka Ukraine lakanako sabati ni Europu jamanaw ka dɛmɛ ye. O kɛra wasa ye alini ɲɔgoɔfamu ma sɔrɔ Ukraine dugukolo fan dɔ tɔli ko kan Russie ye.

A y’o latigɛ ta sɔgɔmada in na. Ale kiriso kelen in y’a latigɛ kirikɛnɛ ka sigi kokura nin jamakɛbagatɔ filaw ye. Ras Bath, n’a tɔgɔ yɛrɛ ye Youssouf Bathily, ale ye Radio baarakɛla ni fasodentɔgɔlatɔn ɲɛmɔgɔ ye. Rokia Doumbia, ale de be weele ko Rose vie chère walima tata Rose; bɔlɔlɔsira kan baarakɛla don. Nin maa filaw bɛ kaso la kabi saan 2023 Marisi kalo la u ka kumakan dɔw kama ka ɲɛsin Mali marabagaw ma.  U ka kiri fɔlɔ kɔ, halisa kiri wɛrɛw de be k’u makɔnɔ.

Yanni tile duuru dɔrɔn, CAN tako 35 baaraw be kurunbɔnkari Maroc jamana kan… fɔ cogo wɛrɛ la, karidon nata I kɔrɔ. Farafina ɲanaba 24 bɛna t’u disida ɲɔgɔnna CAN jɔnjɔnba nɔfɛ. Kabini kelen nin ntolantantɔnw bɛɛ y’u ka cɛ ŋanaw tɔgɔda kɛne kan minnu bɛna t’u ka jamanaw jɔnjɔn lafasa.

Ɲɔgɔn samasama Sénégal ni France cɛ, kiriko sirafɛ. Sénégal y'a laɲini nin waati labanw na, ko France kiriso ka Sénégal jamanaden fila lasegin Sénégal kiriso ma. O jamandenw be France dugukolo kan, nga u nɔminɛnen bɛ Sénégal kiriso fɛ yuruku-yurukukow la. France kiriso ka jabi makɔnɔnen bɛ halisa. O makɔnɔnin waati kɔnɔ, Sénégal marabaw fana k'u tena France Jamanaden fosi lasegin France kiriso ma tuguni.

O kɛra Mauritanie jamana kɔkɔji dancɛw gɛrɛfɛ. Mɔgɔ lakisilen nunu cɛla, denmisɛnnin 31 ani muso 3. U tun bi kurun dɔ kɔnɔ min bɔra Gambie, Mauritanie mɔniko minisiriso ka fɔ la.

RD Congo jamana na, nin y'a dɔgɔkun kelen ɲɔgɔn ye M23 babaci kulu tun y'u tigɛ da Uvira dugu yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw kan. Ani, nin y'a dɔgɔgɔn fila ɲɔgɔn ye RD Congo ni Rwanda jamanakuntigiw ye bolo nɔnbila kɛlɛjɔbɛnkan sɛbɛn dɔ kan Etats-Unis. 

desanburukalo in tile 12, mɔgɔ 9 bɔnɛna u nin na Ande, Adzopé mara la, jamana in woroduguyanfan fɛ k'a sabu kɛ dumunifɛn dɔ ye, ''Baga'' kɛrɛnkɛrɛnyala, Marabagaw ka fɔ ra. Kilomɛtɛrɛ 100 ŋɔgɔnna lo bi Ande dugu ni jamana faaba Abidjan cɛ. 

Laguinée,  desanburukalo tile 28 jamanaɲɛmɔgɔkalata kanɲiniɲanɛw hukumu kɔnɔ, RGP politikitɔn ɲɛmɔgɔ Bouna Keïta bi jama lajɛrɛw la maraw kɔnɔ walasa k'a k'a politiki fɛɛrɛw ɲɛfɔ jamanadenw ye. O fɛɛrɛ minnu bɛ sinsin misali la kalanko ma, musow lahalaya, kɛnɛya, kitiko an'a ɲɔgɔn na wɛrɛw. Nin y'a siyɛ 3 banan ye Bouna Keïta b'a kanbɔ jamanaɲɛmɔgɔya nɔfɛ Guinée.

Côte d'Ivoire jamana na, tile damadɔ ka kɔn wasadenkalata kanɲiniɲɛnɛjɛ dayɛlɛli ɲɛ, jamanadenw tɔgɔlatɔnw ye hakilina dɔ bila senkan walasa sifinw ka se k'u sendon politikiko baaraw la ani ka talikɛ politiki baaraw kumaɲɔgɔnyaw la.

"Musow ka kɛnɛ " be kuma nin sen in na, gwɛlɛya min kan, o be du caaman kɔnɔ. O ye lujuratɔmusow ka baarako gɛlɛya de ye. Gwɛlɛya jumɛn b'u sɔrɔ u ka baaraɲini na? fɛɛrɛ jumɛn ka kan ka bila senkan walasa ka nin mɔgɔ nunu jɔyɔrɔ dɔn? Lalaïcha DOUCOURE n 'a ka mɔgɔ weelelenw be kuma olu de kan bi

Maroc, maa 37 bɔnɛna u nin na Safi dugu jikasara senfɛ karidon. Marabaaw ka jatiminɛ labanw la kunu. Sanji binna ka ji yɛlɛ foo mɛtɛrɛ 3 ɲɔgɔn. So 70 tiɲɛnna.

Mali la, Cheick Oumar Diallo diyagoyaminɛna ɔkutɔburukalo tile 25, a ka gɛrin na Bamako, Mali faaba la. Seereyaw ka fɔla ko tigɛ dara a kan zandaramunw de fɛ. Wa fo bi, kibaruya fosi ma sɔrɔ a kan fɔlɔ. Cheick Oumar Diallo ye SOMAGEP baarakɛla kɔrɔ ye, Mali donnatɛmɛfanga kɔrɔfɔbaa dɔ don fana.

An ka laseli filanan France kɔgɔjikansɔrasiw ka kɛlɛkɛbato "Tonnerre" kan, An bɛ kuma ɲanaminimafɛnw kɛlɛli de kan. Sɛtanburukalo tɛmɛnen ye Tonnerre kɔgɔjikan sɔrasiw sera k'u boloda o ɲanaminimafɛn "Cocaine" tɔnni 10 ɲɔgɔn de kan Golfe de Guinée kɔgɔji san fɛ. O baaraw kɛra cogo jumɛn ? Sɔrasi minnu y'a baaraw kɛ, Sory IBRAHIM ye tile saba kɛ u nɔfɛ kɔgɔji sanfɛ Mauritanie ni Cap-Vet cɛ. A ka laseli filɛ.  

"sɔn tena kɛ fangadafiri fosi ma bilen". Farafinna tilebenyanfan tɔnba CEDEAO ye nin cikan gɛlɛn de lase a ka lajɛrɛ 68nan kɔ karidon Abuja, Nigeria jamana na. O lajɛrɛ kɛra kasɔrɔ gɛlɛya caaman ye mara in sɔrɔ politiki sira kan walima lakana sirafɛ.